System pieczy zastępczej to zespół osób, instytucji i działań mających na celu zapewnienie czasowej opieki i wychowania dzieciom w przypadkach niemożności sprawowania opieki i wychowania przez rodziców. Obowiązek organizacji pieczy zastępczej spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej. Pieczę zastępczą organizuje powiat.

Piecza zastępcza jest sprawowana w formie: rodzinnej lub instytucjonalnej. Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej następuje na podstawie orzeczenia Sądu.

Rodzinna piecza zastępcza dzieli się na:

Rodziny zastępcze

- Spokrewnione – tworzą jedynie wstępni lub rodzeństwo dziecka,

- Niezawodowe – tworzą niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka (do 3 dzieci),

- Zawodowe – (do 3 dzieci, 3 letnie doświadczenie), w tym zawodowe pełniące funkcje pogotowia rodzinnego i zawodowe specjalistyczne.

Rodzinne domy dziecka (do 8 dzieci).

Rodzinę zastępczą tworzą osoby – małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim.

Rodzina zastępcza/rodzinny dom dziecka mają za zadanie zapewniać dziecku całodobową opiekę i wychowanie, a w szczególności:

- traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej,

- zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych,

- zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych,

- zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań,

- zaspakajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne,

- zapewniają ochronę przez arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka.

Rodzina zastępcza i rodzinny dom dziecka realizując swoje zadania współpracuje z Organizatorem Rodzinnej Pieczy Zastępczej, koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej oraz z ośrodkiem adopcyjnym.

Kwestie dotyczące pieczy zastępczej reguluje ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.